Danas se navršava 21 godina od svečanog otvaranja obnovljenog Starog mosta u Mostaru, jednog od najprepoznatljivijih simbola Bosne i Hercegovine, koji nosi snažnu poruku nade, pomirenja i obnove. Most, izvorno izgrađen 1566. godine, potpuno je rekonstruisan i ponovo otvoren 23. jula 2004. godine, uz prisustvo brojnih domaćih i stranih zvaničnika, kao i posjetilaca iz cijelog svijeta.
Rekonstrukcija mosta, koji je srušen 9. novembra 1993. godine tokom ratnih sukoba, trajala je skoro pet godina. Bio je to jedan od najznačajnijih međunarodnih projekata poslijeratne obnove, sa snažnim simboličnim značajem – povezivanje dvije obale Neretve, ali i ponovna izgradnja međuljudskih odnosa narušenih tokom rata.
Sporazum o obnovi potpisan je u Mostaru u junu 1999. godine, a projekat su pokrenuli UNESCO, Grad Mostar i Ministarstvo vanjskih poslova BiH. Finansiranje je osigurano kombinacijom donacija i povoljnih kredita, u ukupnoj vrijednosti većoj od 15 miliona američkih dolara. Svjetska banka je po prvi put u historiji odobrila kredit za projekat zaštite kulturne baštine. Među glavnim donatorima bile su vlade Italije, Turske, Nizozemske, Francuske, Hrvatske, Grad Mostar i Razvojna banka Vijeća Evrope.
Za potrebe obnove osnovana je posebna Agencija za obnovu Starog mosta i kulturne baštine Mostara (PCU), koju su vodili Rusmir Ćišić i Tihomir Rozić. Radovi su zahtijevali visok nivo stručnosti i preciznosti. Iz kamenoloma Mukoša iskopano je 1.088 kamenih blokova, ručno obrađenih i ugrađenih prema originalnim dimenzijama na osnovu fotogrametrijskih snimaka. Korišteni su tradicionalni materijali kao što su krečni malter, olovo i specijalna glineno-boksitna izolacija. Tehnički nadzor povjeren je hrvatskoj firmi OMEGA Engineering iz Dubrovnika.
Izvođač glavnih radova bila je turska firma ER-BU iz Ankare, dok je projektna dokumentacija izrađena u italijanskom birou General Engineering iz Firence. Laboratorijska ispitivanja materijala vršena su u prestižnim institutima iz Njemačke, Hrvatske i Bosne i Hercegovine.
Polaganje prvog kamenog bloka na luk mosta, 14. aprila 2003. godine, označilo je početak završne faze radova, dok je posljednji kamen ugrađen 20. avgusta iste godine. Na svečanosti otvaranja 23. jula 2004. prisustvovali su brojni uglednici, uključujući britanskog princa Charlesa, predsjednike Hrvatske i Italije, premijere nekoliko država te posebnog izaslanika Vatikana. Tog dana u Mostar je sletjelo 22 aviona, a više od 28 međunarodnih televizijskih stanica – uključujući CNN – prenosilo je događaj uživo.
Za pokrivanje svečanosti bilo je akreditovano više od 600 novinara, fotografa i snimatelja iz zemlje, regije i svijeta. Prema riječima tadašnjeg šefa Press centra, Miroslava Landeke, bilo je to jedno od najvažnijih dešavanja u poslijeratnoj BiH, koje je Mostar vratilo na mapu značajnih kulturnih i turističkih destinacija.
„Obnova Starog mosta označila je historijski preokret za Mostar. On više ne predstavlja politički simbol, već pripada svim njegovim građanima – simbolizirajući jedinstvo, kulturu i zajedničku budućnost“, izjavio je tadašnji gradonačelnik Neven Tomić.
Godinu dana kasnije, 15. jula 2005., obnovljeni Stari most uvršten je na UNESCO-ovu Listu svjetske kulturne baštine, čime je potvrđena njegova izuzetna vrijednost – ne samo kao arhitektonski i historijski spomenik, već i kao simbol međunarodnog kulturnog dijaloga.
Kako je zapisao nobelovac Ivo Andrić, Stari most je „važniji od kuća, svetiji od hramova“, jer je „svačiji i prema svakom jednaki“. I danas, dvije decenije nakon obnove, on ostaje trajno podsjećanje na snagu zajedničke volje da se prevaziđu podjele i izgradi bolji Mostar – grad mostova, sjećanja i nade.
